تاثیر افزایش قیمت برق پس از هدفمند سازی یارانه ها بر رفتار مشترکین بخش ‏صنعت(مطالعه ی موردی، استان اصفهان)‏

چکیده ‏ برق‎ ‎به‎ ‎عنوان‎ ‎یک‎ ‎منبع‎ ‎تأمین‎ ‎انرژی‎ ‎مورد‎ ‎نیاز بخشهای‎ ‎مختلف‎ ‎اقتصادی‎ ‎از‎ ‎یک‎ ‎سو‎ ‎و‎ ‎به‎ ‎عنوان‎ ‎یک‎ ‎شاخص‎ ‎رفاه‎ ‎اجتماعی‎ ‎از‎ ‎سوی‎ ‎دیگر،‎ ‎یکی‎ ‎از‎ ‎اهرم های‎ ‎توسعه محسوب‎ ‎شده‎ ‎و‎ ‎مبحث‎ ‎قیمت‎ ‎و‎ ‎هزینه نهایی‎ ‎تمام‎ ‎شده‎ ‎آن‎ ‎برای‎ ‎بخش های‎ ‎مختلف‎ ‎اقتصادی‎ ‎از‎ ‎اهمیت‎ ‎ویژه‎ ‎ای‎ ‎برخوردار‎ ‎است. پرداخت‎ ‎هایی‎ ‎که‎ ‎توسط‎ ‎مشترکان‎ ‎برق‎ ‎در‎ ‎ایران قبل از اجرای طرح هدفمند سازی ‏یارانه ها‎ ‎صورت‎ ‎می گرفته،‎ ‎براساس‎ ‎قیمت ها‎ ‎و‎ ‎هزینه ی نهایی تمام شده ی‎ ‎آن‎ ‎نبوده است بلکه‎ ‎براساس تعرفه‎ ‎هایی بوده‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎تدوین‎ ‎آن‎ ‎مسایل‎ ‎متعدد‎ ‎اجتماعی‎ ‎و‎ ‎سیاسی موثر‎ ‎بوده‎ ‎است. این‎ ‎امر‎ ‎موجب‎ ‎عدم‎ ‎تناسب‎ ‎تعرفه های برق‎ ‎با‎ ‎هزینه های‎ ‎سرمایه-‏ای،نهایی‎ ‎تمام‎ ‎شده‎ ‎و‎ ‎جاری‎ ‎آن‎ ‎بوده است. اما تغییر قیمت ها بدون اطلاع از تاثیر سایر عوامل و حساسیت مصرف کننده نسبت به ‏آنها می تواند موجب بروز مشکلات و اثرات نامطلوب نیز شود. ‏ این مطالعه به اثر افزایش قیمت برق پس از هدفمند سازی یارانه ها بر رفتار مشترکین برق بخش صنعت استان اصفهان ‏پرداخته است. برای پی بردن به این اثر ابتدا به تخمین تابع تقاضای برق و برآورد کشش های قیمتی و متقاطع نهادها در بخش ‏صنعت استان اصفهان پرداخته شده است. در تابع تولید بخش صنعت از چهار نهاده ی نیروی کار، سرمایه، برق و گاز طبیعی ‏استفاده شده است. روش مورد استفاده در این مطالعه روش هزینه بوده و برای این منظورتابع هزینه ترانسلوگ مورد استفاده قرار ‏گرفته است. معادلات سهم هزینه برای هر یک از این چهار نهاده به همراه تابع هزینه به صورت سیستم معادلات به ظاهر ‏نامرتبط‎(sur)‎‏ در نرم افزار ‏matlab‏ برآورد گردیده است. برای رفع هم خطی از روش رگرسیون های مرزی معمولی‎(orr)‎‏ ‏استفاده شده است. سپس تابع تقاضای نهاده برق استخراج شده و با استفاده از آزمون شکست ساختاری چاو و کشش های قیمتی ‏و متقاطع به ارزیابی اثر افزایش قیمت برق بر تقاضای آن در بخش صنعت استان‎ ‎اصفهان پرداخته شده است.‏ کاهش مداوم در قیمت های واقعی برق سبب افزایش تقاضای برق صنعتی قبل و بعد از اجرای طرح هدفمند سازی شده است. در ‏پی اجرای طرح هدفمند سازی یارانه ها قیمت گاز طبیعی و برق افزایش هایی به ترتیب 3.72 و 1.3 برابری داشته اند. این ‏افزایش قیمت به صورت نامساوی سبب جانشین شدن انرژی برق بجای گازطبیعی شده است. استفاده ی بیش از حد برق ‏باعث فشار به نیروگاه های تولید برق و در نتیجه افزایش هزینه های تولید، فرسودگی نیروگاهها و اتلاف سرمایه های ملی ‏می شود. با توجه به اینکه بخش عمده ی برق توسط نیروگاه های وزارت نیرو تولید می شود، با افزایش هزینه تولید برق ‏بدلیل افزایش قیمت گاز طبیعی و افزایش کمتر قیمت برق نسبت به هزینه ی نهایی تولید، عملاً تعرفه ای ‏غیرمستقیم به برق صورت گرفته است. نتایج این پژوهش نشان می دهند که اجرای طرح هدفمند سازی یارانه ها در بخش ‏صنعت استان، باعث بوجود آمدن یک شکست ساختاری در جهت افزایش تقاضای برق صنعتی استان شده است. بنابراین به ‏مجریان طرح پیشنهاد می شود که سیاست افزایش قیمت واقعی برق به میزان افزایش هزینه ی نهایی تولید را در ‏پیش گیرند تا از افزایش بی رویه ی تقاضای برق در بخش صنعت استان اصفهان و همچنین پرداخت یارانه به صورت ‏مضاعف، جلوگیری شود.‏